Geschiedenis

Het gebied dat wij nu Grenspark Groot Saeftinghe hebben genoemd, wordt makkelijk gezien als een uithoek. Een gebied ingeklemd tussen het water en een wereldhaven. Niet eens heel slecht bereikbaar, maar vooral buiten de route. Vanuit Nederland bekeken zeker, maar ook langs Vlaamse zijde wordt het vaak over het hoofd gezien. In de schaduw van Antwerpen bezien klopt dat misschien wel, maar zo was het niet altijd. Vergeet niet dat de polders niet ontstaan zijn uit armoede, eerder het tegenovergestelde. We kunnen teruggaan tot de laatste ijstijd, waar het ontstaan van de zandrug op de grens van ons gebied en in het Verdronken Land van Saeftinghe de basis vormde voor de eerste nederzettingen. In het Verdronken Land van Saeftinghe zijn zelfs de oudste sporen te vinden. Lang voordat er sprake was van grenzen, polders en industrie. Het zijn de voorwaarden die toen door de natuur werden opgelegd, die de verdere toekomst van het hele gebied hebben bepaald.

Het tij keert

Droge voeten en toch goed bereikbaar over water. Vaak beseffen we niet hoelang deze voorwaarden ons doen en laten al bepalen. De eerste nederzettingen aan de monding van de Schelde, strategische versterkingen in het onvoorspelbare krekengebied in de lager gelegen gebieden. Het brengt handel en voorspoed, kansen en gevaren, maar vooral voldoende strategische waarde om voor te strijden. Of we nu spreken over Hulst, Beveren of Antwerpen, de ligging is het waard om voor te vechten. Om het water te keren, dijken aan te leggen, turf te ontginnen en de onberekenbare schorren in te polderen. Het einde van de zestiende eeuw blijkt cruciaal voor de regio. De Allerheiligenvloed in 1570 verzwelgt hele stukken van de op de zee gewonnen landsdelen. Dorpen als Saeftinghe en Casuwele verdwijnen volledig van de kaart, delen van het Waasland verdwijnen terug onder water. De Tachtigjarige Oorlog die erop volgt kent even desastreuze gevolgen voor de regio. Zowel Spaanse als Staatse veldheren gebruiken dijken en water om strategische redenen. Het brengt Antwerpen als stad groei en aanzien, waar de polders ‘slechts’ waarde houden als verdedigingsmechanisme. De kaarten lijken geschud.

Op gelijke voet

Om de inwoners van de groeiende steden te voeden, worden steeds grotere delen van het buitendijkse schor omgetoverd tot kostbare landbouwgrond. Het grenspark wordt de voortuin van Vlaanderen. Gewonnen op het water. Industrialisering brengt voorspoed in de jonge staat België. Vlaanderen en vooral zijn havens worden de toegang tot een ongekende groei. De vaarroute op de Westerschelde prioriteit nummer één. De oevers van de Schelde ontwikkelen zich tot een haven die wereldwijd meetelt. De polders komen andermaal in de verdrukking. De ‘redding’ van de regio komt uit omstreden hoek. Natuurcompensatie is één van de factoren die de groei van de haven remt. Omstreden, niet zonder gevolgen voor de polder, maar wel een keerpunt. Vanaf nu staan haven, landbouw en natuur in het poldergebied op gelijke voet. Grenspark Groot Saeftinghe is een feit.