De Oost-Zeeuws-Vlaamse Natuurbeschermingsvereniging De Steltkluut viert zaterdag 17 september 2022 haar 65-jarig jubileumfestival. Reden genoeg om de dijk op te gaan met bestuurslid en vogelbeschermer Marian Sponselee voor een goed gesprek over de stand van zaken in en om Grenspark Groot Saeftinghe.

65 jaar lang houden de natuurbeschermers van De Steltkluut de natuurontwikkeling in Oost-Zeeuws-Vlaanderen al in het oog. Niet precies, eigenlijk zelfs al een beetje langer, maar zoals zoveel evenementen werd ook het jubileum van De Steltkluut opgeschort door een klein ‘beestje’ dat zelfs de meest verstokte natuurbeschermer liever niet had zien komen. Daarom dus nu, zaterdag 17 september 2022, een uitgebreid festivalprogramma met uitvalsbasis op Boerderij Ondersteboven in Ossenisse. Voor ons een mooie gelegenheid om de pijler natuur binnen Grenspark Groot Saeftinghe eens extra in de kijker te zetten. Dat doen we met Marian, bestuurslid bij De Steltkluut, lid van de vogelwerkgroep, Wetlandwacht bij de Vogelbescherming, maar vooral bevlogen liefhebber van al wat groeit, bloeit en natuurlijk, vliegt.

Meegesleept in de verwondering

Met een natuurbeschermer spreek je niet af aan keukentafel of bureau, die neemt je mee het veld in. In dit geval de zeedijk bij het Gemaal Campen. Voorzien van verrekijker, camera en een thermosfles beginnen we onze wandeling langs het Hellegatschor. Leer ik elke meter bij over de grote en kleine wonderen der natuur. Al snel onder de indruk van elk klein detail dat door mijn gesprekspartner wordt opgepikt. Wanneer ze weer eens midden in een zin haar verhaal afbreekt. ‘Ik dacht dat ik een ijsvogel hoorde, maar ik zie hem niet. Zit vast daar achter de rand.’ Op pad met iemand als Marian is het niet moeilijk om meegesleept te worden in de verwondering. Deze wandeling werkt bijzonder aanstekelijk. Een jaar of vijftien is ze nu van dichtbij betrokken bij De Steltkluut. Lid al veel langer. Eigenlijk van huis uit. Als kind al trok ze van Vogelwaarde naar het schor om met haar voeten in de blubber te baggeren. Ze is er mee opgegroeid.

De vogels kwamen pas later op haar pad. ‘Ik vond ze te moeilijk. ‘Het duurde lang voor ik het zelfvertrouwen had om zelfstandig mijn weg te gaan. Vogels te herkennen, determineren, tellen.’ Inmiddels is Marian een van de drijvende krachten achter de vogelwerkgroep van De Steltkluut. Kan ze alles vertellen over de vogelstand. De bedreigde soorten, de invasieve, de bedreigingen… Wanneer ik het zo opschrijf klinkt het als kommer en kwel. Dat doet het verhaal geen recht. De liefde voor al die gevederde schoonheid uit zich juist in het zien en creëren van kansen en mogelijkheden. Voor het wegnemen van bedreigingen, het voorkomen van nieuwe problemen en het sensibiliseren van partijen die daarbij waardevol kunnen zijn. Dat doe je niet door met het vingertje te wijzen, dat doe je door die vinger aan de pols te houden, door educatie en het eerder genoemde sensibiliseren. ‘Irritatie is nooit het goede uitgangspunt.’

De dialoog gaande houden

Dat er uit de observaties van de vogelwerkgroep informatie over het leven op het schor naar boven komt die de bemonstering van het NIOZ ondersteunt verbaast haar niet. ‘Je weet bijvoorbeeld welke vogel er kokkels eet en welke niet.’ Het is de samenwerking met dergelijke organisaties die het leuk maken om gegevens te verzamelen en te delen. Wanneer uit tellingen blijkt dat van veel vogelsoorten het percentage jonge dieren steeds kleiner wordt, is dat reden om alert te zijn. Zijn er nesten, broeden ze wel, waar gaat het mis? Jonge scholeksters, zelfs jonge meeuwen zijn sterk in de minderheid. Tellingen leren dat de nesten er wel zijn, dat bijvoorbeeld de scholeksters volop broeden. Groot de frustratie dat na een weekend mooi weer de meeste nesten leeggeroofd zijn. Verlaten door de ouders die opgeschrikt door teveel menselijke activiteit hun nest net te lang in de steek hebben gelaten. ‘Het is niet dat ze het niet proberen, sommige koppels beginnen per seizoen wel vier keer opnieuw. Dat er dan maar 12 jonge vogels overleven is erg zorgelijk.’

Reden te meer voor Marian en haar collega natuurbeschermers om actief mee te denken in de ontwikkeling van Grenspark Groot Saeftinghe. Bijvoorbeeld tijdens de bijeenkomsten van Versterk De Scheldekust. Mooi al die plannen, maar er moet ook iemand de belangen van de natuur behartigen. Liever een stuk natuur openstellen voor meerdere vormen van recreatie, dan dat er overal een beetje wordt verstoord. Het is niet erg om een hoogwatervluchtplaats op te nemen in je plan, maar het is wel onwenselijk om deze ’s nachts met schijnwerpers te verlichten. Het is die sensibilisering die voor De Steltkluut, voor de natuur die zij willen beschermen, zo belangrijk is. Dat bereik je niet door overal dwars voor te gaan liggen. Dat bereik je door educatie, door steeds opnieuw het gesprek aan te gaan en andere partijen te laten zien hoe het ook kan, maar vooral door die dialoog altijd gaande te houden. ‘Al die verschillende partijen die in het grenspark meedoen en -denken maken het een boeiend maar ook ingewikkeld proces.’ We weten inmiddels allemaal dat we het samen waar moeten maken. Daar is De Steltkluut zeer zeker van overtuigd, dat blijkt.

Met een warme mok thee in de hand zit ik bovenaan de trap over de zeedijk. Langzaam wordt het Hellegatschor opgeslokt door het duister. We kletsen nog wat na. Over haar werk als onderwijsassistent op het Reynaertcollege. Over hoe je de jeugd mee krijgt in het aanhoudende streven om de natuur in stand te houden. En over het jubileum van De Steltkluut natuurlijk. Zaterdag om 07:00 uur staat ze hier weer. Hopelijk met een leuke groep geïnteresseerden voor de vroege vogelactiviteit. Het is de eerste van een lange dag vol lezingen, excursies, kinderactiviteiten en ga zo maar door. Het volledige programma staat in de link hieronder. De thee en de koffie zijn op. De zon is onder. Tijd om ons weegs te gaan. We komen elkaar vast wel weer tegen, hier in Grenspark Groot Saeftinghe.